Lachen werkt

Humor haalt het zelden in de lijstjes met goede eigenschappen van een bedrijfsleider. Onterecht, want lachen staat werken niet in de weg, integendeel. Een pleidooi voor (meer) luchtigheid in het professionele leven.

Waarom je serieuze dingen kan doen zonder jezelf te serieus te nemen

Wanneer je mensen vraagt welke karaktertrekken ze het meest appreciëren bij een al dan niet toekomstige vriend of partner, staat ‘een goed gevoel voor humor’ standaard hoog aangeschreven. Opmerkelijk dus, dat we van een ideale manager of bedrijfsleider niet verwachten dat ze regelmatig een goed gemikt grapje in de groep gooien of een mail afsluiten met een kwinkslag.

Serieus

De verklaring voor die ongelijke verwachtingen? Op de werkvloer houden we ons bezig met serieuze zaken, dus dan neem je ook jezelf maar beter serieus. Maar is dat wel zo?

Wetenschap spreekt dat meer en meer tegen. Uit onderzoek blijkt dat organisaties en werknemers wel varen bij een leider met humor.

In een inspirerende TED-talk, vatten gedragswetenschapper Jennifer Aaker en corporate strateeg Naomi Bagdonas enkele onderzoeksresultaten samen: leiders met humor zijn overduidelijk beter in het motiveren van hun team, lachen verbetert de groepscohesie en –  niet onbelangrijk – humor verkoopt. En voor u denkt ‘ja maar, allemaal goed en wel dat lachen, er moet wel gewerkt worden’: humor op de werkvloer komt juist de productiviteit ten goede.

Hoe dat precies werkt? Wanneer we lachen, gebeurt er van alles in onze hersenen. Het stresshormoon cortisol daalt, er komen stoffen als endorfine en dopamine vrij, wat zorgt voor een prettig, verbonden gevoel. Die ontspannen en aangename sfeer maakt dat we beter presteren. Lachen stimuleert ons om dingen anders te bekijken en creatiever te denken. Omdat het verbondenheid creëert en spanning wegneemt, zorgt het ervoor dat we sneller een risicovol idee op tafel durven gooien.

Of zoals Aaker en Bagdonas het samenvatten: ‘voor je hersenen, is lachen alsof je tegelijk mediteert, sport en seks hebt. Alleen logistiek interessanter.’ En HR-proof, uiteraard.

Humor voor beginners

Overtuigd zijn van de kracht van humor is één ding, het toepassen in leiderschap nog iets anders. Kun je dat wel leren? Grappig zijn is een kunst, maar een gevoel voor humor heeft iedereen. De kracht van humor zit hem niet per se in krampachtig de lachers op je hand krijgen, maar in het aanvoelen van de sfeer in een groep of situatie. Of zoals ze zo mooi zeggen in het Engels: to read the room. Wie het heersende gevoel goed vat, hoeft er maar op in te spelen met een grapje, kwinkslag of ironische opmerking om de spanning te breken of verbinding te creëren.

Wat betekent dat nu concreet? Er zijn bepaalde vormen van humor die zich heel goed lenen tot de werkvloer. Zo zijn inside jokes – denk bijvoorbeeld aan een verspreking die een eigen leven gaat leiden, een verwijzing naar een gedeelde herinnering – de ideale manier om de groepscohesie te versterken. Uiteraard op voorwaarde dat iedereen in de groep weet waarover het gaat.

Als manager is een beetje zelfspot ook altijd een goed idee. Jezelf niet te serieus nemen, maakt je menselijk. Denk bijvoorbeeld aan de sketches van corporate goes comedian Arnout Van Den Bossche, die op grappige wijze de kleine kantjes van het bedrijfsleven fileert. Zijn moppen zijn niet hard of dubbelzinnig, ze zijn grappig omdat ze een kern van waarheid bevatten. Wanneer je als manager zelf met die kleine kantjes durft te lachen, ben je een pak toegankelijker.

Voor wie goed is met taal, is er ten slotte de kwinkslag om op een elegante manier een vervelende vraag, sfeer of situatie om te buigen naar iets positief. Denk bijvoorbeeld aan Ronald Reagan die, toen hij op 73-jarige leeftijd in de running was voor president, de vraag kreeg voorgeschoteld of hij niet te oud was om president te worden. Fijntjes antwoordde hij dat hij beloofde om geen probleem te maken van de jeugd en onervarenheid van zijn tegenstander. Hij bewees op die manier niet alleen dat zijn geest allesbehalve bejaard was, hij had in één klap ook het Amerikaanse publiek mee. 

Geen mijnenveld

We leven in een tijdperk van #metoo en aandacht voor structureel racisme. Een goede zaak, maar wordt humor dan geen mijnenveld? Riskeer je door humor in te zetten geen mensen te kwetsen of stommiteiten te begaan?

Neen, helemaal niet, mits je enkele eenvoudige adviezen ter harte neemt. Eerst en vooral: blijf weg van neerbuigende grappen. Humor hoeft niet ten koste van iemand te gaan. Al zeker niet van iemand in een ondergeschikte positie. Het is niet alleen smakeloos, het werkt ook contraproductief in een team.
Twee: gebruik geen humor om moeilijke boodschappen te verzachten. Op het eerste zicht lijkt het een goede manier om de angel uit de situatie te halen, maar eigenlijk riskeer je net verwarring te zaaien. Humor mag de boodschap niet in de weg staan. 

En tot slot: context is alles. Het gaat niet om jou. Mik niet op de luidste bulderlach, maar op een gedeelde glimlach. Dan zit de clou altijd goed.