Neem je kleine kinderen mee naar het familiebedrijf
Met een familieoverdracht kan je niet vroeg genoeg beginnen. Maar hoe leg je de fundering voor een vlotte overgang zonder je kinderen een richting uit te duwen? Het antwoord is eenvoudig: door hen van jongsaf te betrekken, geef je hen iets heel kostbaar mee, iets wat hen ook van pas komt als ze er niet voor kiezen om het stokje over te nemen.
Heb je jonge kinderen? Vraag hen vanavond eens wat zij denken dat mama of papa doet als job. Weten ze wat jouw werk inhoudt? Hoe jouw dag eruit ziet? Wat je leuk vindt aan jouw job? Of antwoorden ze met een vage omschrijving, iets als ‘aan een bureau zitten’ of ‘dingen maken’?
Het is opmerkelijk hoe weinig we met onze kinderen praten over ons werk. Achter die zwijgzaamheid zitten vaak goede bedoelingen. We gaan ervan uit dat het hen niet interesseert, dat het te complex is of dat ze zich ondergeschikt zouden voelen aan onze job. In familiebedrijven speelt nog een andere reden: de vrees dat we kinderen op die manier zouden pushen om het bedrijf over te nemen. Die huiverachtige houding om kinderen mee te nemen in het bedrijf – letterlijk en figuurlijk – is begrijpelijk, maar dat maakt het nog niet de beste keuze. Waarom zou je hen buiten zo’n belangrijk deel van je leven houden? Waarom zou je wachten tot later om je passie en expertise te delen?
Zeker in familiebedrijven loont het om kinderen van jongsaf te betrekken, om de eenvoudige reden dat je best al vroeg nadenkt over de toekomst. Een goede overdracht vraagt tijd. Omdat het zo complex is, leg je de basis lang voordat duidelijk is of de volgende generatie ook daadwerkelijk het stokje zal overnemen. Het zit in kleine dingen: van begrijpen wat het bedrijf doet, vanop de eerste rij successen en uitdagingen meevolgen tot de eerste verkennende gesprekken over hoe de toekomst eruit kan zien. Door al vroeg te starten met kennisoverdracht en ondersteuning, vermijd je dat jouw kindereren een rommelige erfenis op hun bord krijgen of snel moeten beslissen bij een onverwachte crisis.
Op kindermaat
Het spreekt voor zich dat je jonge kinderen niet meteen overspoelt met advies en lessen, maar wat is dan wel een gezonde manier om hun interesse aan te wakkeren en ze te introduceren in het familiebedrijf?
Breng ze mee naar het werk. Opgroeien op het bedrijf, meelopen met je ouders en stelen met je ogen: vaak is het voldoende om dat eerste vonkje aan te wakkeren. In een onderneming waar je woont met je gezin, zoals een landbouwbedrijf bevoorbeeld, gebeurt dat vaak organisch. Maar ook in pakweg boekhoudkantoren of groothandels hoef je je kinderen niet buiten te houden : organiseer bijvoorbeeld jaarlijks een ‘breng je kinderen mee naar het werk’-dag voor je werknemers, gekoppeld aan rondleidingen op kindermaat en een namiddag met leuke activiteiten.
Organiseer stages, vakantiejobs of leerprogramma’s. Zijn je kinderen al wat ouder? Dan kan je hen, als ze interesse tonen, de kans geven om effectief een tijdje mee te werken in het bedrijf, op een afdeling afgestemd op hun talenten en interesses. Zo leren ze het bedrijf op een andere manier kennen, krijgen ze de kans om talenten verder te ontplooien en kunnen ze proeven van een eventuele toekomst in het familiebedrijf.
Praat over je werk. We houden ons thuis vaak in om over het werk te praten, omdat we het als een ‘volwassen’ thema zien of kinderen niet het gevoel willen geven dat het altijd over het bedrijf gaat. Maar kinderen vinden het net leuk om betrokken te worden. Vermijd oreren of ventileren, maar vertel over je dag, aangepast aan hun leeftijd. Geef ze de kans om te delen in je vreugde, leg uit waarom je misschien slechtgezind bent en vraag hen af en toe om advies.
Belangrijk: betrek steeds al je kinderen, niet enkel diegenen die interesse tonen. Misschien nemen ze niet (allemaal) het bedrijf over, de kans is groot dat ze wel aandeelhouder worden, dus het is evengoed belangrijk dat ze de ins en outs kennen.
Zonder druk
Kinderen betrekken in het familiebedrijf klinkt mooi, maar er loert natuurlijk altijd een valkuil om de hoek: dat je hen, al dan niet onbewust, pusht om in jouw voetsporen te treden. Kinderen die druk ervaren om het bedrijf over te nemen, kunnen zich verliezen in pleasing of net uit rebellie de tegenovergestelde richting kiezen. Een keuze voor het familiebedrijf moet een doordachte stap zijn, gebasseerd op motivatie en talent, geen vooraf uitgestippeld levenspad. Hoe geef je hen kennis, passie en waarden door, en bewaak je ondertussen ook hun keuzevrijheid?
Alles begint met je eigen drijfveer. Sta stil bij je eigen beweegredenen. Is het je droom dat je kinderen het bedrijf overnemen? Wil je dat ze ook ondernemen? Of hoop je dat ze een eigen passie vinden? Wees bewust van je eigen verwachtingen, en stel die indien nodig bij. Ook communicatie doet veel. ‘Dit is hier later allemaal voor jou’ klinkt heel anders dan ‘ik zou het fijn vinden als het in de familie blijft, maar je moet vooral zelf je weg vinden’.
Dé sleutel om ver weg te blijven van manipulatie of druk, is beseffen dat betrokkenheid niet per se hoeft te leiden tot een familiale overdracht. Misschien leg je de basis voor vlotte overname door zoon of dochterlief, misschien ook niet. Maar door je passie, uitdagingen en drijfveren met hen te delen, geef je ze wel met zekerheid een ondernemende spirit mee, iets wat hen op veel meer manieren van pas zal komen dan enkel in het familiebedrijf. Bovenal is het een kans op verbinding. Door hen te betrekken bij wat je doet, leg je de basis voor een hechte band, iets wat ze zullen koesteren op eender welk carrièrepad.