Ons moeder verdient een standbeeld!

We staan er amper bij stil, maar er heeft zich op twee generaties een belangrijke shift voorgedaan binnen familiebedrijven. Was de rol van vrouwen binnen die ondernemingen voor onze (groot)moeders vaak beperkt tot die van sterke vrouw achter de eigenaar of meewerkende echtgenote, dan zien we dat vandaag steeds meer vrouwen een actieve, officiële rol opnemen in de besluitvorming van het familiebedrijf.

Wat familiebedrijven winnen als moeders, dochters en echtgenotes uit de schaduw treden

Tradities en gewoontes waarbij het stokje van de leiding automatisch werd doorgegeven aan de oudste zoon of schoonzonen voorrang kregen op dochters, behoren steeds meer tot het verleden. ‘Opvolging’ verliest stilaan zijn exclusief mannelijke bijklank. Een positieve evolutie, maar eentje die in de praktijk meer hordes kent dan algemene trends doen geloven. 

Meer dan figuranten

De vervrouwelijking van het bestuur in familiebedrijven past in een internationale trend, waarbij vrouwen als gevolg van emancipatie vlotter toegang hebben tot managementposities en bestuursfuncties in het bedrijfsleven, en niet enkel bij de ‘soft side’ van het bedrijf. Maar de rol van vrouwen in familiebedrijven is om een aantal redenen toch een verhaal apart.

In beursgenoteerde bedrijven mag de intrede van vrouwen in de boardroom dan relatief nieuw zijn, in familiebedrijven spelen vrouwen al eeuwen een belangrijke rol. Echtgenotes met zakelijk inzicht die hun man van in de coulissen aansturen, moeders en dochters die modereren tussen de botsende belangen van zonen, matriarchen die waken over eenheid en langetermijndoelstellingen in de familie… Onze (groot)moeders waren meer dan figuranten op de zakelijke stamboom. Maar, en dat is belangrijk, hun rol was vaak onzichtbaar, en al zeker niet officieel. 

Vrouwelijk vs mannelijk leiderschap

Dat vrouwen in familiebedrijven al langer een grote rol spelen, zij het in de schaduw, is niet toevallig. We weten ondertussen dat mannen en vrouwen er andere stijlen in leiderschap op nahouden, andere klemtonen leggen in het bestuur en anders tegen risico’s aankijken. Onderzoek heeft uitgewezen dat een goed evenwicht tussen vrouwelijke en mannelijke eigenschappen in een bestuur, een positief effect heeft op de duurzaamheid van een bedrijf. Zo verlaagt een goed evenwicht tussen mannen en vrouw in de boardroom gevoelig de kansen op een faillissement. 

Familiebedrijven kenmerken zich door een uitgesproken langetermijndenken, zowel op zakelijk als op familiaal vlak. Net daarin komen typische vrouwelijke eigenschappen goed van pas. Zo is helikopterzicht belangrijk wanneer zakelijke belangen regelmatig familiebelangen doorkruisen. Of is een empathische en oplossingsgerichte leiderschapsstijl een grote troef in bedrijven waar door de overlap van privé en werk altijd wel delicate kwesties spelen. En last but not least: net in familiebedrijven is een goed evenwicht tussen risicobereidheid en risico-aversie essentieel met het oog op een duurzame toekomst.

Anders gezegd: vrouwen verdienen erkenning voor de rol die ze al jaren onzichtbaar opnemen in familiebedrijven. Op papier waren ze dan niet meer dan een ‘meewerkende echtgenote’ of ‘secretaresse’, hun bijdrage heeft ontegensprekelijk meegespeeld in het voortbestaan van het bedrijf. Vandaag is het bij opvolgingskwesties in ieders belang – niet in het minst dat van het bedrijf zelf – dat zonen en dochters gelijkwaardige kansen krijgen. 

Onzekerheid 

Je zou denken dat net in familiebedrijven, waar vrouwen al jaren (onzichtbaar) een grote rol spelen, het voor de nieuwe generaties vrouwen gemakkelijker is om ook officieel hun plek op te eisen. Maar in de praktijk blijkt het voor veel moeders, dochters en echtgenotes moeilijk om los te breken uit die passieve rol. Solliciteren voor een topfunctie bij een privébedrijf is één ding, aangeven dat je als jongste dochter interesse hebt om het bedrijf van je vader over te nemen, nog iets anders. Veel vrouwen kampen met onzekerheid of zijn bang een mannelijk familielid voorbij te lopen. Het idee dat ze er ‘minder recht op hebben’ blijkt hardnekkig in het achterhoofd spelen. 

Aan al die vrouwen: ga het gesprek aan over je ambities, ook al heb je het gevoel dat het niet de rol is waar jouw familie jou in ziet. Initiatief is altijd de goede keuze. Wacht niet tot het je gevraagd wordt, wacht niet tot je gezien wordt. Eis je plek op. Je wint er niet alleen zelf bij, je kan een positief verschil maken in de toekomst van het familiebedrijf.