Luisteren voor beginners

‘Wanneer je praat, herhaal je alleen wat je al weet. Maar als je luistert, zou je iets nieuws kunnen leren.’ De dalai lama weet het al.

Waarom ondernemers hun overredingskracht soms beter even afzetten

Maar ondernemers, wiens lak-aan-wat-anderen-denken en overtuigingskracht net sterktes zijn, hebben vaak moeite om de micro door te geven. Toch loont het om het te proberen. Want een team dat zich gehoord voelt, brengt meer en betere ideeën voort.

Achilleshiel

Denk terug aan de laatste keer dat een collega, vriend of familielid jou iets vertelde. Probeer je jouw houding voor de geest te halen. Wierp je tussendoor een blik op je smartphone? Was je ongeduldig om opnieuw het woord te nemen? Had je een pasklaar antwoord klaar nog voor de ander was uitgesproken? Voelde je de neiging om de woorden van je gesprekspartner te vertalen, omdat het naar jouw gevoel wel efficiënter kon? Dan ben je geen geweldige luisteraar. 

Voor je stopt met lezen: dat maakt je geen slecht mens. Integendeel. Jouw vastberadenheid en enthousiasme hebben je wellicht al geholpen. Had je vroeger geluisterd naar jouw omgeving, dan stond je vandaag misschien niet waar je nu staat. Je creëert betrokkenheid en hebt een overtuigingskracht waar anderen jaloers op zijn. Maar die energie heeft een keerzijde, een achilleshiel waar cursussen over leiderschap, boeken en workshops het zelden over hebben.

In de bedrijfswereld draait het vaak om gehoord en gezien worden. Om lef, charisma en overredingskracht. Allemaal belangrijke eigenschappen om een bedrijfsidee uit te bouwen, maar eenmaal dat bedrijf er staat, is het minstens zo belangrijk om te luisteren. Zo hou je de vinger aan de pols bij medewerkers, klanten en leveranciers. Wat leeft er? Wat kan beter? Als intern de communicatie slechts in één richting gaat, haal je niet het meeste uit jouw team. Iedereen heeft goede ideeën. Wanneer je niet luistert, laat je veel potentieel goede input onbenut. Actief luisteren is een belangrijke eigenschap van goed leiderschap.

Actief luisteren

Wat is dat eigenlijk, goed luisteren? Want het ene luisteren is het andere niet. Kortweg kunnen we drie niveaus onderscheiden. Bij intern luisteren zwijgen we en laten we de ander uitspreken, maar ligt de focus eigenlijk bij onszelf. We denken na over een antwoord, verzinnen tegenargumenten of denken na hoe de woorden van toepassing zijn op onszelf.

Het tweede niveau is iets beter, omdat we ons effectief concentreren op de ander. Maar de ander heeft dan wel onze aandacht, we gaan niet in dialoog. We knikken, maken instemmende geluiden, maar we gaan verder niet in op wat hij of zij zegt.

Verbindend luisteren ten slotte, is goed luisteren. We horen wat de ander zegt, maar merken ook op wat hij of zij niet zegt. Hoe is de lichaamstaal? Wat is de toon? En, belangrijk, het is actief. We pikken in op wat wordt gezegd en moedigen de ander aan om uit te wijden door vragen te stellen. 

Hold your horses

Wanneer je al jaren gewend bent om bij elke kans het podium te nemen, dan is het niet evident om jezelf plots om te toveren tot een actieve luisteraar. Gelukkig zijn er enkele concrete tips waar je mee aan de slag kan.

1. Stel vragen. Een van de grootste misvattingen over luisteren, is dat het passief is. Maar instemmend knikken is nog geen luisteren. Luisteren is een actieve dialoog. Pik in op wat de ander zegt. Stel vragen. Zo stimuleer je jouw gesprekspartner tot inzichten.
2. Parkeer je eigen overtuiging. Je eigen visie opzij schuiven is niet gemakkelijk, maar probeer toch met een open geest in gesprek te gaan. Wanneer je mening nog niet volledig gevormd is, sta je open voor wat de ander kan inbrengen.
3. Moedig aan om uit te wijden. Mensen hebben soms een duwtje in de rug nodig. Zinnetjes als ‘interessant, kan je me daar wat meer over vertellen?’ of ‘leg dat eens uit?’ zijn daar perfect voor.
4. Laat het vertalen. Onderdruk de neiging om te vertalen wat de persoon tegenover jou wil zeggen. Kan je er niet aan uit? Vat samen en vraag om verduidelijking. Bijvoorbeeld: ‘Heb ik goed begrepen dat…?’
5. Hold your horses. Zijn jouw teamleden introverter dan jou? Of heb je als leider een sterke persoonlijkheid? Neem je voor om tijdens een discussie of bespreking pas als laatste het woord te nemen. Zo vermijd je dat anderen niets meer durven zeggen of je naar de mond zullen praten. 

Goede investering

Goed (leren) luisteren is lastig, omdat het met name voor sterke, extraverte personen contra-intuïtief voelt. Maar het is een investering die zichzelf terugbetaalt. Elke ondernemer verlangt naar een team waarin hij of zij kan delegeren en dat innovatieve ideeën voortbrengt. Maar mensen nemen maar initiatief als ze zich gehoord voelen.

Socrates wist: er is geen betere manier om je denken te verscherpen, dan iemand die luistert naar wat je zegt. Dat geldt voor iedereen in jouw organisatie. Wil je mensen stimuleren in hun ontwikkeling? Een team dat verantwoordelijkheid neemt? Alles begint met goed luisteren.